انتشار در17 سپتامبر 2020 ساعت 12:05 ق.ظ سرویس:فرهنگ و هنر, مطلب شما 5 دیدگاه 538 بازدید

بهترین دارو برای انسان، «انسان» است

بهترین دارو برای انسان، «انسان» است

مروری بر کتاب «فیل» اثر برتولت بِرِشت

نوید بازیار:

«گفت و گوها

آقای ک. به مردی گفت:

ما دیگر نمی توانیم با هم حرف بزنیم.

مرد هراسان پرسید چرا؟

آقای ک. شکوه کنان گفت:

من در حضور شما چیز عاقلانه ای نمی توانم ارائه بدهم.

مرد برای تسلای خاطرش گفت:

اما این موضوع از نظر من چندان مهم نیست.

آقای ک. با اوقات تلخی گفت:

حرف شما را باور می کنم، اما برای من که مهم است.»

صفحه ۱۱۸

«فیل» نوشته بِرتولت بِرِشت (Bertolt Bresht) شاعر، داستان‌نویس و نمایش نامه‌نویس متفکر قرن بیستم آلمان، کتاب داستانک‌های فلسفی است.

این را علی عبداللهی برای معرفی کردن کتاب آورده است، اما کتاب سرشار از متن‌های است که نه شعرند، نه داستان کوتاه و نه داستانک؛ آمیخته‌ای از این قوالب و فراتر از آنها.

آقای کوینر، محور آفرینش این کتاب است. هم شخصیت اصلی (Protagonist) و هم قهرمان (Hero). او قهرمان فکری است نه قهرمان حادثه‌ای.

بعضی صفحات، حاوی متن‌هایی تک‌سطری‌اند که به هیچ قالبی محدود نمی‌شوند و زیستار فکری دارند تا ژانر ادبی:

«از آقای کوینر پرسیدند:

روی چه چیز کار می کنید؟

آقای کوینر جواب داد:

خیلی در عذابم. دارم اشتباه بعدیم را آماده می کنم.»

ص ۳۲

و یا این متن:

«آقای کوینر و مرگ

آقای کوینر از حضور در هر نوع مراسم خاک سپاری پرهیز می کرد.»

ص ۱۲۲

دغدغه مقدس برتولت برشت، سرنوشت انسان است. انسانی که هر چند خودش بخواهد بر سرنوشتش آگاهی و کنترل داشته باشد، اما نیروهای تاثیرگذار بیرونی، خواست و توانایی او را تحت الشعاع قرار می دهند و گاهی سرنوشتی دیگر را برای وی رقم می‌زنند، چیزی که او نمی‌خواهد. این جاست که برشت، «رفتار» یا «بی‌رفتاری جامعه انسانی» را تعیین‌کننده سرنوشت آدمی می‌داند:

«انسان، سرنوشت انسان است.»

صفحه ۱۵۹

برشت، مرد آزمون‌های بیهوده زبانی و سطربافی‌های خوش‌دلانه نیست. «ادبیات» برای او تعهد می‌آورد و او این مسئولیت را با ظرافت به اثر ادبی تبدیل می‌کند که هم زیباست هم بیدار:

«جواب خوب

از کارگری در محضر دادگاه پرسیدند  مایل است به روش دنیوی سوگند بخورد یا روش کلیسایی؟ جواب داد:

من بیکار هستم.

اقای ک. گفت: اصلا در این گفته اش، نشانی از حواس پرتی نبود. او با این جواب خاطر نشان کرد که در وضعیتی به سر می برد که طرح چنین پرسش هایی، حتی دستور کار چنین دادگاهی، برایش پشیزی ارزش ندارد.»

ص ۱۱۲

این کتاب ژرف و زیبا را علی عبداللهی از زبان آلمانی ترجمه و نشر مشکی آن را منتشر کرده است.

از این نویسنده بخوانید:

زیستار ادبی فکری نویسندگان نامی جهان