انتشار در26 ژانویه 2021 ساعت 5:08 ق.ظ سرویس:برگزیده ها 14 دیدگاه 461 بازدید

هر وقت مرکزیتِ شهر لار ضعیف شده، کل منطقه تضعیف شده است

دکتر «محمد شیخی» در همایش «لاراُستان»:

نهضتِ «خیابان‌کِشی» در لار ساختار تاریخیِ شهر را از بین برد/ هر وقت مرکزیتِ شهر لار ضعیف شده، کل منطقه تضعیف شده است/ شکستنِ لارستان به چهار شهرستان سیاسی بود تا کارشناسانه/ این چهار شهرستان یک کلِ یکپارچه هستند و راهی جز ارتباط با یکدیگر ندارند

به گزارش آفتاب لارستان، «دکتر محمد شیخی» دانشیار رشته برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای دانشگاه علامه طباطبایی، مدیر بخش شهرسازی شرکت «پرداراز» و عضو گروه شهرسازی جامعه مهندسان مشاور ایران در پنجمین جلسه از همایش مجازی «لاراُستان» که با موضوع «ارزیابی ابعاد برنامه‌ریزی کالبدی-فضایی لار و منطقه لارستان» برگزار شد گفت:

مجموعه ظرفیت‌ها را باید در تصمیم‌گیری‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و اجرا و پایش برنامه‌ها به‌حساب آورد؛ تا اینجا، با کسانی که در لایو مصاحبه شده است همگی مَرد بوده‌اند، باید از خانم‌ها که کم هم نداریم استفاده کرد، از اقشار دانشگاهی، مقامات و مدیرانی که سابقه و تجربه اجرایی دارند نیز می‌توان استفاده کرد.

زمانی چشم‌انداز بلند مدت ایران، ۱۴۰۰ بود، همین‌طور بردیم جلو تا سال ۱۴۰۴ و همین طور باید بگوییم ۱۴۲۰ تا…

در ارتباط با کشورهای همسایه به یک تعامل منطقه‌ای مناسب نیاز داریم، معنای این تعامل مناسب هم هرگز این نیست که تسلیم خواسته‌های آن‌ها شویم و فکر کنیم که هرچه آن‌ها بخواهند ما باید شویم بلکه با حفظ اقتدار و مصلحت باید بتوانیم در یک تعامل منطقه‌ای با این کشورها شریک شویم؛ امروز را مبنا قرار ندهیم، بلکه بگوییم که در یک افق ۲۰ ساله با منطقه خلیج فارس و خاورمیانه می‌خواهیم در یک تعامل نظام‌مند، هدفمند و مبتنی بر مصلحت خودمان شرکت کنیم.

موقعیتی که برای لار و لارستان وجود داشته منجر به توسعه شهر لار، در درجه اول، به عنوان مرکز بلامنازع و مرکزیت منطقه شده است؛ من نه اینکه خودم لاری باشم این را می‌گویم بلکه اگر به همه کتاب‌هایی که در مورد لار و لارستان نوشته شده است نگاه کنیم، می‌بینیم که مرکزیت این منطقه، شهر لار بوده است و تاثیرات قابل توجهی را در گسترش و توسعه شهر لار ایجاد کرده است؛ از نظر کالبدی، وقتی به بازنمود این موضوع نگاه کنیم هسته مرکزی آن، میدان، بازار، کاروانسراها، سراها و… می‌شود و کوچه‌ها و گذرهای اصلی و درنهایت محلات شهری به‌نحوی با آن ارتباط برقرار می‌کنند و محلات اصلی، اصیل و قدیمی لار هم همین جا هستند، اما با خیابان کشی‌ها، این ساختار تاریخی آسیب دید.

گروهی از مردم، شهر را با خیابان و آسفالت می‌شناسند، درحالی که در بسیاری از کشورهای غربی این موضوع زیر سوال رفته است و باز کردن و تعریض خیابان کنار رفته است و به‌جای آن رژیم خیابان آمده است که می‌گوید خیابان‌ها را کوچک کنیم، در آن حرکت اجتماعی داشته باشیم، عرض سواره را کم کنیم و به پیاده اضافه کنیم و خیابان‌ها به‌گونه‌ای است که در آن زندگی جریان دارد نه فقط حرکت..

در دوره‌ای در شهرداری لار، خیابان‌ها در بافت تاریخی کشیده شدند و این نهضت خیابان‌کِشی باعث شد ساختار تاریخی شهر از بین برود و شکل و انسجام کالبدی شهر قدیم از دست رفت، بافت تاریخی سردرگم و آشفته شد و تا امروز نتوانسته است خودش را پیدا کند و آنچه به سراغش آمد فرسایش بود؛ درواقع، به واسطه همین شکل برهم ریختن ساختار، محلات تا امروز نتوانسته‌اند خودشان را پیدا کنند.

در شهر تاریخی، احترامی به آثار، ابنیه و بافت نگذاشته‌ایم، ما فقط به آثار و محوطه‌های باستانی توجه نمی‌کنیم، بلکه به بافت تاریخی نیز توجه می‌کنیم، ارزش‌هایی در این بافت مستقر بوده و هنوز نیمه جانی دارد که ورای اتفاقاتی است که افتاد و ما باید برای صیانت از آن تلاش می‌کردیم، همان‌طور که کشورهای دیگر به بافت تاریخی‌شان احترام گذاشته‌اند و سعی کرده‌اند آن را حفظ کنند.

بسیاری از حرکت‌هایی که در قالب طرح‌های جامع و تفصیلی انجام می‌شود با روح این‌گونه بافت‌ها بیگانه است و اساسا توجهی به ارزشمندی این بافت‌ها ندارد و نه تنها تاثیر مثبتی ندارند بلکه منفی دارند؛ هر حرکتی که می‌کنیم باید با محوریت آثار، ابنیه و بافت تاریخی باشد و سعی کنیم که آن‌ها را بازیابی کنیم و بیشتر از بین نبریم.

در هسته‌های مرکزی شهر جدید نیز ارزش‌هایی نهفته است، کوچه نداشتن فضیلت نیست، اما بافت شطرنجی اولیه شهر جدید ارزش‌های شهرسازانه جدی دارد که در توسعه‌های جدید به کار گرفته نشده است، یعنی با خیابان‌های عریض و طویلی مواجه هستیم که توسعه‌های بی سر و سامان‌اند، نظامات تفکیکی با اندیشه کم هستند که روح شهری در آن دیده نمی‌شود و تعلق خاطر مردمان به آن ساختار خیلی حس نمی‌شود و آدم در این بافت‌ها گم می‌شود.

ساختار شهر جدید و شهر قدیم باید به‌عنوان دوگانه‌ای که حالا می‌خواهند یگانه شوند باهم دیده شوند و این‌ها به هم نزدیک و یکپارچه شده‌اند.

در بُعد منطقه‌ای معتقدم که مرکزیت شهر لار همچنان باید به دلایل مختلفی حفظ شود و هر زمانی که این مرکزیت زیر سوال رفته و تضعیف شده، کل منطقه تضعیف شده است و در آشفتگی رفته است؛ بنابراین، قدرت مرکزیت این نقطه را نباید گرفت، این حرکتی است که برخی از مسئولان، چه در سطح منطقه‌ای و چه در سطح ملی، دنبال می‌کنند و گاهی در رفتار و عملکرد آن‌ها می‌بینیم که اصلا رفتار پسندیده‌ای نیست؛ در واقع، تضعیف کردن مرکزیت شهر لار به نفع منطقه نیست؛ من با همه نقاط ارتباط دارم و خصومتی با هیچ نقطه‌ای در لارستان ندارم و خودم را در سطح ملی می‌بینم، اما این مرکزیت قابل تجزیه و واگذاری نیست؛ این موضوع به معنی نادیده گرفتن نقاط شهری دیگر و روستاهای بسیار ارزشمند در منطقه لارستان نیست و نباید باشد.

امروز، شاهرگ حیاتی، مسیر لار-بندرعباس است، حرکت به سمت راه ریلی بسیار مهم است؛ راه ریلی و اتصال لار به بندرعباس و اتصال لار به شیراز (الآن که راه‌آهن ریلی از اصفهان به شیراز آمده است) در توسعه منطقه‌ای می‌تواند بسیار ایفای نقش کند.

نباید از محور لار که به گراش، اوز، خنج و فیروزآباد می‌رود و از آنجا هم با عسلویه ارتباط برقرار می‌کنیم یا مسیر لار به لامرد که از همان محور عبور می‌کند غافل شد.

از نظر منطقه‌ای، امروز با چهار شهرستان مواجهیم، این چهار شهرستان (لارستان، خنج، گراش و اوز) در ذات خود تهدید بوده است، شک نکنید، من معتقدم که می‌شد به این چهار شهرستان به‌گونه‌ای استقلال داد، یک سری از اداره‌ها را به آنجا برد و نهادها را تقویت کرد، اما شکستن چنین شهرستانی به چهار شهرستان کمی سیاسی است تا کارشناسانه؛ امروز می‌شود به این موضوع به عنوان یک فرصت نگاه کرد یعنی ما با چهار شهرستان مواجهیم که هر یک توانمندی‌ها و تعلقات منطقه‌ای و میهنی خاص خودشان را دارند و این ها بسیار ارزشمند است.

این چهار شهرستان اگر نخواهند با هم کار کنند هیچ کدام راهی به جایی نمی‌برند حتی لار؛ در واقع، این چهار شهرستان یک کل یکپارچه هستند.

نباید این خطای استراتژیک را تکرار کرد که این شهرستان‌ها به هم پشت کنند، بلکه باید به سراغ یک همگرایی منطقه‌ای رفت و این چهار شهرستان راهی به جز ارتباط با همدیگر ندارند.

فراموش نکنیم که تاریخ لار و لارستان متکی به ظرفیت تجاری، بازرگانی و سر راه بودن است و هر جایی که عبور از آن صورت می‌گیرد توسعه در همان محور اتفاق می‌افتد.

فیلم کامل این سخنرانی را از لینک زیر در پیج لاراستان ببینید:

https://www.instagram.com/lar.ostan

مطالب مرتبط:

گزارش نشست دوم همایش لاراستان

گزارش نشست اول همایش لاراستان

سخنرانی دکتر احمدعلی افکاری در همایش لاراستان

سخنرانی دکتر حسین رادمرد در همایش لاراستان

سخنرانی دکتر علی رئوفی در همایش لاراستان

سخنرانی دکتر مجتبی آراسته در همایش لاراستان

سخنرانی مجید حجتی در همایش لاراستان