انتشار در29 می 2023 ساعت 4:38 ب.ظ سرویس:مطلب شما 7 دیدگاه

حجاب یک پدیده فرهنگی ولی بی‌حجابی یک تخلف قانونی است

حجاب یک پدیده فرهنگی ولی بی‌حجابی یک تخلف قانونی است

دکتر امیرحمزه مهرابی/ گراش

اخیراً یادداشتی از جناب آقای حمیدرضا غلامی‌زاده تحت عنوان «آیا مشکل حجاب با جبر و‌ جریمه حل می‌شود؟» در رسانه آفتاب لارستان منتشر شده است. در پاسخ به این یادداشت نکاتی جهت اطلاع ایشان و مخاطبین این رسانه ارزشمند به شرح زیر بیان می‌شود:

۱ -حجاب امری فطری، فراملی و فرامذهبی است؛ در همه تمدن‌های کهن و ادیان الهی پوشش و حجاب زنان، جایگاه خاصی داشته و مورد توافق همه مذاهب اسلامی است.

۲-در همه جوامع بشری و همه حکومت‌ها بدون استثناء (سکولار یا دینی) با وضع قوانين و مقررات و با تكيه بر ضرورت برقرارى نظم، محدوديت‌هايى برای پوشش در نظر مى‌گيرند و مردان و زنان را به رعايت آن وادار مى‌كنند . تنها در میزان و حد و حدود پوشش اختلاف است.

۳-حکومت اسلامى افزون بر اهداف مشترك با ديگر حکومت‌ها (برقرارى نظم و امنيت، تأمين نان و مسكن يا تأمين آزادى‌هاى سياسى و اجتماعى شهروندان)، دو وظيفه و رسالت مهم نيز برعهده دارد كه آن را از دولت‌هاى ديگر متمايز مى‌كند. نخستين وظيفه، (رشد و تعالى معنوى و اخلاقى شهروندان) و وظيفه بعدى، (تحقق احكام اسلامى) است.

۴- حجاب امری فردی نیست. اگر حجاب امری فردی بود خانم‌ها موظف بودند در پستوی خانه خود هم حجاب را رعایت کنند. وقتی فرد در اجتماع حضور پیدا می‌کند، رعایت پوشش موضوعیت پیدا می‌کند. بی‌حجابی یک نوع تجاوز به حقوق دیگران است. بی‌حجابی نه تنها نظام اجتماعی خانواده را از بین می‌برد بلکه نظام اجتماعی یک جامعه و کشور را نیز مورد تهدید قرار می‌دهد. در چنین شرایطی، حکومت را وادار به الزام حجاب نموده و استفاده از قوه قهریه را موجّه می‌نماید. بویژه اگر دشمنان قسم خورده اسلام و نظام اسلامی پشت این قضیه باشند و بی حجابی علاوه بر «تخلف قانونی» به «جرم شرعی» و« جرم سیاسی» تبدیل شود.

۵-توصیه و امر به رعایت حجاب و داشتن پوشش مناسب هم در قرآن و هم در سیره نظری و عملی معصومین به وفور یافت می‌شود که مجال ذکر آن نیست فقط به بخشی از یک آیه بسنده می‌کنیم که امر صریح خداوند است: « …وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ ….(سوره نور آیه ۳۱) و باید سینه و بر و دوش خود را به مقنعه بپوشانند و زینت و جمال خود را آشکار نسازند جز برای شوهران خود یا…»
-در اینجا خداوند صرحتاً امربه رعایت حجاب کرده و امر خدا واجب است و حکومت اسلامی موظف است برای اجرای احکام الهی اقدام کند.

۶- در یک مغالطه آشکار گفته‌اید: «بر اساس آیه (لا اکراه فی‌الدین) وقتی در اصل دین اجبار نیست به طریق اولی نمی‌توان در فروع دین (حجاب) هم اجبار کنیم.» جناب آقای غلامی‌زاده! بله. درپذیریش اولیه دین اجبار نیست ولی وقتی کسی دینی را پذیرفت، دیگر نمی‌تواند بگوید احکام اجتماعی دین را قبول ندارم. انسان می‌توان وارد جامعه نشود و در بیابان و جنگل زندگی کند ولی وقتی زندگی دراجتماع بشری را پذیرفت نمی‌تواند خلاف قوانین حاکم برجامعه عمل کند. در اینجا مجبور به رعایت قوانین و هنجارهای جامعه است. البته انسان ساکن جنگل و بیابان هم مجبور به رعایت قانون جنگل و بیابان است وگرنه نیست و نابود می‌شود.

۷- مدعی شده‌اید که چون دستور و اقدام حکومتی در مورد بی‌حجابی در دوران حکومت پیامبر(ص) و امام علی(ع) یافت نشده پس حکومت اسلامی وظیفه‌ای ندارد. اگر به فرض که این گفته صحت داشته باشد، باید گفت:
اولا: حکم حجاب در اسلام در سال پانزدهم نازل شده پس قبل از آن وظیفه‌ای متوجه حاکم اسلامی نبوده است.
ثانیا: وقتی حکم حجاب نازل شده همه آن را رعایت کردند و کار به مرحله اقدام حکومتی نرسید چنان که عایشه همواره زنان انصار را این چنین ستایش می‌کرد:
«مارأیت نساء خیرا من نساء الانصار لما نزلت هذه الآیة قامت کل واحدة منهن الی مرطها المرحل فصدعت منه صدعة فا ختمرن فأصبحن کأن علی رؤوسهنّ الغربان»
«مرحبا به زنان انصار. همینکه آیات سوره نور نازل شد یک نفر از آنان دیده نشد که مانند سابق بیرون بیاید. سر خود را با روسری‌های مشکی می‌پوشیدند به گونه‌ای که گویا کلاغ سیاه بر سر آنان است» (دارالمعرفه، ج۳، ص۶۲)
ثالثاً: در آن زمان داشتن حجاب یک اعتبار و تشخُص اجتماعی محسوب می‌شده و بی‌حجابی مخصوص بردگان و کنیزکان سیاه پوست و کثیف بوده. لذا هنجارهای جامعه خود به خود عامل بازدارنده بوده است
رابعاً: بی‌حجابی در آن به عنوان معضل اجتماعی مطرح نبوده که موردی برای برخورد حکومتی پیش بیاید‌.
خامساً: مدت حاکمیت معصومین علیهم السلام بسیار اندک بوده است لذا طبیعی است که دستورات حکومتی در این زمینه کم باشد.
سادساً: دولت‌ها در هر زمانی می‌توانند متناسب با شرایط روز قانون وضع کنند چنان که قوانین راهنمایی رانندگی، مقررات فضای مجازی و رمزارز و… در گذشته نبوده لذا نمی‌توان گفت چون در گذشته نبوده الآن نیز نباید دولت‌ها در این زمینه‌ها دخالت کنند.

۸-بحث قانون ممنوعیت بی‌حجابی در مجلس شورای اسلامی تصویب شده و به تایید شورای نگهبان هم رسیده است پس هیچ خدشه‌ای از جهت انطباق با قرآن و حدیث نمی‌توان به آن وارد کرد و چون به قانون تبدیل شده برای همه (چه مسلمان و چه غیر مسلمان ) لازم الاجراست و هر دولتی هم سر کار بیاید، باید آن را اجرا کند.

۹-اینکه ادعا شده در زمان حکومت پیامبر(ص) و امام علی(ع) حکمی در زمینه حجاب نیامده، نشان از بی‌اطلاعی نویسنده است.
در تاریخ آمده است که پیامبر(ص) در فرمانی خطاب به عمروبن حزم که به عنوان والی نجران منصوب شده بود، می فرمایند: «این دستوری است از سوی خدا و رسول او… و مردم را از اینکه لباس کوچکی بپوشند که ابدانشان آشکار شود، بازدار و از اینکه کسی موهایش را پشت سرش انباشته کند، نهی کن و…« (الحمیری، :۱۹۶۳ ج،۴ ص۱۰۱۵ )
امیرالمؤمنین علی(ع) نیز در زمان خلافت و به عنوان حاکم به مردم عراق می‌فرمودند: «آیا شرم نمی‌کنید و به غیرت نمی‌آیید که زنانتان راهی بازارها و دکان‌ها می‌شوند و با افراد بی‌دین برخورد می‌کنند» (کلینی، :۱۴۲۹ ج،۱۱ ص۲۳۲)
هر دو بیان, در دوران حاکمیت این بزرگواران صادر شده و حکم حکومتی محسوب می‌شود.

۱۰- هیچکس منکر این نیست که حجاب و عفاف جزء «معروف‌ها» و در مقابل آن بی‌حجابی و بی‌عفتی جزء «منکرات» است وحاکم اسلامی به حکم خداوند موظف است پس از به قدرت رسیدن به امر به معروف و نهی از منکر قیام کند:
«الَّذینَ إِنْ مَکنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّکاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْکرِ وَ لِلَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُور»ِ؛
«همان کسانی که چون در زمین به آنان توانایی دهیم، نماز برپا می دارند و زکات می دهند و امر به معروف و نهی از منکر می کنند و فرجام همه کارها از آنِ خداست».
بر اساس این آیه و ده ها آیه دیگر، حکومت اسلامی وظیفه دارد در همه زمینه ها از جمله در بحث حجاب مداخله کند وگرنه مشروعیت خود را از دست می‌دهد.

۱۱-در جای دیگر گفته‌اید: «نهی از منکر واجب است، اما باید با سخنی کاملا لیّن و موثر صورت گیرد». باید اطلاع داشته باشید که امر به معروف و نهی از منکر «مراحل»، «انواع» و«روش‌های» گوناگونی دارد که جنابعالی فقط به یک نوع از ۱۳ نوع آن اشاره کرده اید و قبل از تذکر لسانی حدود یازده اقدام باید صورت گیرد.
پیشنهاد می‌کنم قبل از اظهار نظردر یک زمینه، حداقل اطلاعات عمومی (نه تخصصی) خود را افزایش دهید. جهت اطلاع شما اینکه: طبق اصل« الایسر فالایسر»، در هر اقدامی از جمله امر به معروف از ساده‌ترین روش شروع می‌شود و در مرحله پایانی به اقدام و اجبار ختم می‌شود. قوانین بازدارنده نیز برای جلوگیری از تخلف و جرم است نه برای تعلیم و تربیت و فرهنگ‌سازی که آنها متولیان و روش های خاص خودش را دارد .

۱۲-اینکه چون اصرار بر رعایت حجاب موجب دین گریزی جوانان می‌شود، پس نباید بر آن پافشاری کنیم، ادعای عجیب و غریبی است. اگر این پیشنهاد شما را بپذیریم، باید به سایراحکام اسلامی نیزتسری بدهیم . یعنی با این استدلال حکم زنا، دزدی، شرب خمر و قتل و .. را هم اجرا نکنیم شاید موجب ناراحتی برخی بشود. اصلاً کل احکام اسلامی را تعطیل کنیم .اصولاً برای چی قرآن نازل شده ؟ و چرا پیامبران مبعوث شوند؟! راستی شما برای چه دارید علوم قرآنی را می خوانید؟

۱۳- در جایی دیگر ادعا کرده‌اید که در هیچ کشور اسلامی حجاب اجباری نیست!! عجب؟ مگر می‌شود در جامعه بشری پوشش الزامی نباشد؟ چه برسد به کشورهای اسلامی. جناب غلام‌زاده! پوشش منحصر به چادر نیست. هر فرد در هر کشوری طبق قانون همان کشور باید نوع پوشش خاصی را رعایت کند. در کشورهای اسلامی از جمله در ایران نیز رعایت قانون پوشش برای همه الزام‌آور است وگرنه جامعه انسانی به جامعه حیوانی تبدیل می‌شود.

۱۴- در خصوص پدیده حجاب قطعاً انجام کار فرهنگی لازم و ضروری است ولی به قول شماها (اثبات شئ نفی ما عدا نمی‌کند). یعنی ضرورت کار فرهنگی نافی اقدامات دیگر نیست. برای همه پدیده اجتماعی هم اقدامات فرهنگی، اقناعی و اثباتی لازم است و هم اقدامات بازدارنده و سلبی. چنان که برای رعایت مقررات رانندگی هم فرهنگ سازی لازم است و هم وجود چراغ قرمز و دوربین و جریمه مادی و توقف خودرو و…

۱۵-در پایان با لیست کردن نام برخی از افراد (که البته اکثریت از طیف خاص سیاسی هستند) ادعا کرده اید همه اینها با حجاب اجباری مخالفند! از شما به عنوان دانشجوی دکتری خیلی بعید است اینگونه سخن بگویید. نه سندی نه مدرکی و نه نقل قولی… همینطوری (یلخی) .
این ادعای شما یاد ملا نصرالدین افتادم که ازش سوال کردند: مرکز زمین کجاست؟ گفت همینجا که من ایستاده‌ام، گفتند از کجا می‌گویی؟ پاسخ داد اگر قبول ندارید، بروید متر کنید.

*اما جهت اطلاع، نظر دوتن از مراجع را دراین زمینه ذکر می‌کنم:
۱-استفتاء از حضرت آیت‌الله العظمی مکارم:
پرسش: آیا حکومت مى‌تواند، یا بر او لازم است، از بدحجابى یا بى‌حجابى بعضى از خانم‌هایى که در این امر مهم کوتاهى مى‌کنند، جلوگیرى نماید؟ توضیح این که: بنده دانشجو هستم. چندى قبل استاد در کلاس این شُبهه را مطرح کرد، و مدّعى شد که هیچ دلیل فقهى وجود ندارد که حکومت را ملزم کند تا مواظب حجاب خانم‌ها باشد، همان طور که وظیفه ندارد مواظب نماز صبح افراد باشد. نظر شما چیست؟
پاسخ: حکومت اسلامى و مسلمانان نسبت به گناهان پنهانى افراد وظیفه‌اى ندارند، ولى بدون شک نسبت به گناهانى که به طور علنى و آشکار، در سطح جامعه انجام می‌شود وظیفه نهى از منکر دارند، و الّا جایى براى انجام این وظیفه مهم باقى نمى‌ماند. البتّه با این تفاوت که مردم باید به نهى از منکر زبانى اکتفا کنند و ازهر گونه برخورد فیزیکى اجتناب ورزند، ولى حکومت می‌تواند وارد این مرحله نیز بشود.
۲-نظر حضرت آیت‌الله العظمی امام خامنه‌ای به عنوان فصل‌الخطاب:
«ما که نگفتیم اگر کسی در خانه‌ خودش در مقابل نامحرم روسری‌اش را برداشت، ما او را تعقیب می‌‌کنیم؛ [خیر] ما او را تعقیب نمی‌کنیم، در خانه‌ خودش است، کار شخصی می‌کند. آن کاری که در ملأ انجام می‌گیرد، در خیابان انجام می‌گیرد، یک کار عمومی است، یک کار اجتماعی است، یک تعلیم عمومی است؛ این خطا، برای حکومتی که به نام اسلام بر سرِ کار آمده است تکلیف ایجاد می‌کند. حرام کوچک و بزرگ ندارد؛ آنچه حرام شرعی است نبایستی به‌صورت آشکار در کشور انجام بگیرد.» (بیانات رهبر انقلاب در دیدار با مداحان 96/12/17)